آلمانی (دویچ) به گروه غربی شاخه‌ی ژرمنی از خانواده زبانهای هند و اروپایی تعلق دارد. این زبان، یکی از اصلی‌ترین زبانهای جهان است که توسط حدود 95 میلیون نفر به‌عنوان زبان مادری و توسط 28 میلیون نفر به‌عنوان زبان دوم در حدود 40 کشور در سراسر جهان صحبت می‌شود.
در قرن‌های 3 تا 5 میلادی، زبان آلمانی با تغییر گویشی به نام ( تغییر آوایی آلمانی -High German Consonant Shift)، از سایر زبانهای آلمانی جدا شده و احتمالاً تا قرن 9 میلادی به تکامل رسیده است.
تأثیر این گویش را می‌توان با مقایسه کلمات آلمانی مدرن با نمونه‌های انگلیسی آنها، مانند pound-Pfund ، apple-Apfel ، cat-Katze ، heart-Herz ، make-machen مشاهده کرد. این گویش، آلمان را به یک قسمت شمالی کوچکتر (بدون تغییر صدا) و یک قسمت مرکزی و جنوبی بزرگتر (با تغییر صدا) تقسیم کرد.
زبان آلمانی در طول تاریخ دستخوش تغییرات زیادی شده که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد:
زبان آلمانی قدیمی
این زبان تا قرن‌های 10 تا 11 ادامه داشت. دستور زبان آن از لحاظ پیچیدگی شبیه زبانهای لاتین یا اسلاوی است و در حال حاضر برای خوانندگان آلمانی مدرن قابل درک نیست.
آلمانی میانه
تا پایان قرون وسطی صحبت می‌شد و تا حدودی برای خوانندگان آلمانی مدرن قابل درک است.
آلمانی جدید
در اواخر قرون وسطی توسعه یافت و تا حدودی برای خوانندگان آلمانی مدرن قابل درک است.
نکاتی در مورد زبان آلمانی
- آلمانی، زبان رسمی کشور آلمان است (با زبانهای اقلیت دانمارکی، فریزی و سوربیایی) که 70 میلیون نفر از جمعیت آلمان از آن به‌عنوان زبان اول و 8 میلیون نفر دیگر به‌عنوان زبان دوم (Ethnologue) با آن صحبت می‌کنند.
- زبان آلمانی استاندارد، تنها زبان رسمی در لیختن اشتاین و اتریش است. این زبان توسط 7.5 میلیون نفر در اتریش صحبت می‌شود.
- در سوئیس، زبان آلمانی به‌همراه فرانسوی، ایتالیایی و رومانشویی، زبان رسمی این کشور است.
- در بلژیک، زبان آلمانی یک زبان قانونی استانی در مناطق آلمانی زبان است.
- در لوکزامبورگ، زبان آلمانی به‌همراه زبان فرانسوی و لوکزامبورگی، زبان رسمی این کشور است.
- آلمانی به‌عنوان زبان منطقه‌ای در ایتالیا، مجارستان، اسلواکی، رومانی، دانمارک، فرانسه و نامیبیا استفاده می‌شود.
- آلمانی، یکی از 24 زبان رسمی اتحادیه اروپاست. این زبان با بیشترین تعداد بومی‌زبان در اتحادیه اروپا و دومین زبان مکالمه در اروپا پس از انگلیسی است.
- زبان آلمانی، یکی از سه زبان کار کمیسیون اروپا، به‌همراه زبان انگلیسی و فرانسوی است.
- زبان آلمانی، زمانی زبان فرانسه، مرکزی و شرقی و شمالی اروپا بود. امروزه بعد از انگلیسی دومین زبان مورد مطالعه در اروپا و آسیا است. محبوبیت آلمانی با دسترسی گسترده تلویزیون آلمان در اروپا پشتیبانی می‌شود.
- بعد از اسپانیایی و فرانسوی، زبان آلمانی سومین زبان متداول در مدارس و دانشگاه‌های ایالات متحده است.
گویش‌ها
در گویش‌ها یا لهجه‌های آلمانی تنوع قابل‌توجهی وجود دارد. تمامی گویشهای آلمانی در یک طیف گویشی از آلمانی High به آلمانی Low قرار می‌گیرد. این گویش‌ها فقط برای کسانی که در همسایگی یکدیگر قرار دارند قابل فهم هستند. بسیاری از گویش‌ها برای کسانی که به زبان آلمانی استاندارد صحبت می‌کنند قابل درک نیستند.
- گویشهای آلمانی Low نسبت به گویشهای آلمانی High، ارتباط نزدیکتری با زبان هلندی دارند.
- زبان آلمانی استاندارد، یکی از انواع و اقسام آلمانی‌های High است که در ساکسونی توسعه یافت و در قرن 16 و 17 به عنوان یک زبان استاندارد پذیرفته شد.
- اتریش و آلمان سوئیسی بر اساس آلمانی High بنا شده‌اند.
- گویشهای آلمانی High توسط یهودیان اشکنازی (Ashkenazi) دارای چندین ویژگی منحصر به فرد است و معمولاً به عنوان یك زبان جداگانه در نظر گرفته می‌شود.
ساختار
ویژگی سیستم صوتی زبان آلمانی(مصوت‌ها)
زبان آلمانی دارای 16 واج مصوت است، یعنی صداهایی که معنای کلمه را از یکدیگر متمایز می‌کنند. بیشتر مصوت‌ها می‌توانند بلند یا کوتاه باشند. طول مصوت‌ها، معنایی در کلمات غیرهمسان ایجاد میکند. در جدول زیر، طول با یک ستون بعد از مصوت نشان داده شده است. علاوه بر این، زبان آلمانی دارای سه صدای ترکیبی / ai ، oi ، au / است.
مصوت‌های تمام شده (Rounded) با لبه‌های تمام شده و بیرون زده تلفظ می‌شوند.
= / i / چغندر
= / e / طعمه
= / ɛ / شرط بندی
/ y , ø /مصوت‌های جلویی تمام شده (rounded front) و هیچ معادل انگلیسی ندارند.
= / ə / غنچه ؛ این فقط در موقعیت بدون بدون تاکید رخ می دهد
= / a / خفاش
= / u / راه اندازی
/ o / = قایق
صامت‌ها : زبان آلمانی 21 صامت دارد .
فشار (stress) : استرس در کلمات آلمانی، معمولاً بر روی هجای اول ریشه قرار می‌گیرد. البته برخی موارد استثنا نیز وجود دارد، به ویژه در کلمات قرضی.
دستور زبان (گرامر) : آلمانی زبان بسیار متمدنی است که بسیاری از ویژگی‌های ریخت شناسی آلمانی High قدیم را حفظ کرده است. در میان زبانهای آلمانی، فقط ایسلندی و فاروئی دارای ریخت شناسی نسبتاً غنی هستند.
اسم ، صفت ، بند و ضمیر
اسامی مبتنی بر جنسیت است: مذکر، مونث یا خنثی. جنسیت برخی از اسامی را می توان براساس پایانبندی آنها پیش بینی کرد، اما در بیشتر موارد جنسیت یک اسم اختیاری بوده و باید آن را حفظ کرد.
دو عدد وجود دارد: مفرد و جمع.
چهار حالت وجود دارد: فاعلی ، مفعولی ، صفتی و مِلکی مضاف الیه.
ضمایر و صفات با اسم در جنسیت در حالت مفرد مطابقت دارند؛ اما در حالت جمع هیچ تفاوتی ندارند.
صفت‌ها پایان قوی و ضعیفی دارند.
ضمایر شخصی مجموعه کاملی از تفکیک حروف را دارند.
افعال
افعال دو نوع هستند : افعال قوی (به اصطلاح افعال نامنظم که هنگام ترکیب دچار تغییرات صامت داخلی می‌شوند) و افعال ضعیف (به اصطلاح افعال منظم که به انتهای ریشه را اضافه می‌شوند).
افعال براساس شخص (lst ، 2nd ، 3rd) و تعداد (زوج و فرد) جمع می‌شوند.
افعال دارای زمان‌های ساده، حال و گذشته و زمان‌های مرکب متعدد هستند که با افعال کمکی به علاوه ماضی یا مصدر تشکیل شده‌اند.
دو صدا وجود دارد: فعال و منفعل.
واژگان
بیشتر کلمات آلمانی از پروتو-آلمانی اقتباس شده‌اند، زبان آلمانی رایج نیز، به یک زبان اجدادی بازسازی شده از تمام زبانهای آلمانی اطلاق می‌شود.
زبان آلمانی هم از زبان فرانسوی و انگلیسی وام گرفته است. بیشتر اصطلاحات علمی آن ریشه یونانی و لاتین دارد.
در ادامه به برخی از کلمات و عبارات رایج در زبان آلمانی می‌پردازیم:
نوشتن (Writing)
پیش از قرن‌های 13-14 میلادی، زبان آلمانی تا حد زیادی نانوشته بود و تمام اسناد رسمی آن به زبان لاتین بود. اما بعدها با ترجمه یوهانس گوتنبرگ از چاپخانه (حدود 1400-1468) و ترجمه مارتین لوتر (1483-1546) از کتاب مقدس با استفاده از زبان محاوره‌ای، بیشتر از آنچه قبلاً در نوشتن از آن استفاده شده بود، برای اولین بار، متن آلمانی به سرعت در سراسر آلمان گسترش یافت.
این امر به ایجاد یک زبان نوشتاری استاندارد که در سراسر آلمان قابل فهم باشد کمک کرد.
گام مهم دیگر در جهت استاندارد سازی زبان آلمانی ایجاد ارتوگرافی (املای صحیح یا درست نویسی) توسط پادشاهی بایرن در سال 1879 بود.
این پروسه تا زمانی که کنراد دودن (1829-1911) فرهنگ لغت معروف خود را ایجاد کرد ادامه داشت که امروزه نیز به عنوان ارتوگرافی استاندارد اصطلاحات آلمانی استفاده می‌شود.
ارتوگرافی یا اصلاح نویسی آلمانی، تاکنون دو بار در سالهای (1901 و 1990) ویرایش شده است. امروزه آلمانی با استفاده از الفبای لاتین نوشته می‌شود.
به طور کلی، هجی کلمات آلمانی نشانه خوبی در تلفظ آنهاست.
علاوه بر 26 حروف الفبا، آلمانی دارای سه مصوت ترکیب شده است: Ää ، Öö ، Üü و یک حرف خاص ß که نشان دهنده ss است.
برخی از مکاتبات برجسته حروف و صدای آلمانی عبارتند از:
V به صورت/ f / خوانده می‌شود؛ به عنوان مثال، فولکس واگن (Volkswagen) حرف v ، f تلفظ می شود.
W به صورت / v / خوانده می‌شود؛ به عنوان مثال، Wien ‘Vienna’ حرف w ، v تلفظ می‌شود.
Z به صورت / ts / خوانده می‌شود، به عنوان مثال، Zeit “time” حرف Z ، ts / تلفظ می‌شود.
Q همیشه با U می‌آید.
Y و X فقط در کلمات قرض گرفته شده از زبانهای دیگر دیده می‌شوند.
حروف صدادار بلند معمولاً دو برابر کشیده می‌شوند و یا یک صامت تک به‌دنبال آنها می‌آید.
حروف صدادار کوتاه با همیشه یک صامت دو برابر همراه می‌شوند.
ß معادل ss است و هنگامی که مصوت قبلی طولانی است استفاده می‌شود.
ss زمانی استفاده می‌شود که حرف صدادار کوتاه است.
تمامی اسم‌ها بدون در نظر گرفتن خاص یا عام بودنشان، با حروف بزرگ نوشته می‌شوند.
سبک‌های قدیمی الفبا
خط شکسته (Fraktur)
الفبای Fraktur از قرن 16 تا سال 1940 برای موارد چاپی و نوشتاری مورد استفاده قرار می‌گرفت. این نام از لاتین آمده و به معنای ‘خط شکسته’ است، دلیل این نام‌گذاری این است که حروف به یکدیگر متصل نیستند.
ساترلین (Sütterlin)
ساترلین توسط گرافیستی به نام ساترلین در بین سالهای (1865-1917) ایجاد شد و پس از آن از سال 1915 تا 1941 در مدارس آلمان تدریس می‌شد و هنوز هم توسط افراد مسن استفاده می‌شود.
میزان دشواری زبان
یادگیری زبان آلمانی چقدر دشوار است؟ زبان آلمانی از نظر دشواری برای سخنرانان انگلیسی زبان، در رده دوم قرار گرفته است.
نتیجه‌گیری
زبان آلمانی یکی از بزرگترین و پرکاربردترین زبان‌ها در اتحادیه اروپا محسوب می‌شود. این زبان بعد از انگلیسی و فرانسوی، سومین زبان خارجی در دنیاست. همچنین از نظر آموزش، بعد از زبان انگلیسی یکی از پراستفاده‌ترین زبان خارجی در دبستان‌ها و بعد از انگلیسی و فرانسوی کاربردی‌ترین زبان خارجی در دبیرستان‌های اتحادیه اروپا و پس از اسپانیایی ، فرانسوی و زبان اشاره آمریکایی چهارمین زبان در ایالات متحده است. علاوه بر این، بعد از انگلیسی و روسی سومین زبان پرکاربرد در وب‌سایت‌ها محسوب می‌شود. یک دهم کتاب‌ها در جهان، چه چاپی و چه الکترونیکی، به زبان آلمانی در دسترس هستند.