مقدمه

ژاپن یکی از برجسته‌ترین قدرت‌های صنعتی جهان است. هرچند که منابع طبیعی زیادی ندارد اما از نظر رشد اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم مورد توجه قرار گرفته است. ژاپن به اخلاق کاری حرفه‌ای مردم و سطح بالای همکاری بین صنعت و دولت معروف است. زبان ژاپنی دارای اهمیت تجاری و فرهنگی بوده و در حال حاضر ژاپن در صنایع مختلف رشد چشمگیری را تجربه می‌کند. رسانه‌های ژاپن مخاطبان بین المللی را جذب خود می‌کنند، شرکت های فناوری ژاپنی پیشتاز هستند و مصرف‌کنندگان ژاپنی توجه تجارت‌های مختلف در سراسر جهان را به خود جلب می‌کنند، به همین دلیل، شرکت‌هایی هستند که تقریباً هر روز ترجمه ژاپنی و کمک به این زبان را درخواست می‌کنند.

زبان ژاپنی (日本語نیهونگو) یک زبان آسیای شرقی است نهمین زبان پرطرفدار در جهان، بدون در نظر گرفتن افراد دو زبانه است که بیش از 130 میلیون نفر در دنیا به این زبان صحبت می‌کنند. ‏در واقع، زبان ژاپنی، بیشتر در کشور ژاپن ‏و عده‌ای از افراد مهاجر از این ناحیه به سایر مناطق جهان ‏و افراد مسن در ‏مستعمره‌های قدیم ژاپن مانند کره و تایوان صحبت می‌شود. در حال حاضر، خدمات زبان ژاپنی در محیط‌های اجتماعی و تجاری اهمیت بسیار بالایی یافته‌اند.

تاریخچه

یادگیری زبان ژاپنی بدون دانستن تاریخچه این زبان هیچ فایده‌ای نخواهد داشت. در واقع این دو مکمل یکدیگرند و برای یادگیری زبان ژاپنی باید تاریخچه‌ی آن را هم بدانید. یادگیری در مورد تاریخ و فرهنگ پیرامون زبان مقصد به شما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از دلیل استفاده‌ی آن داشته و جهان بینی خود را گسترش دهید.

اگر در حال یادگیری زبانی هستید، قبل از هر چیزی باید از خود بپرسید که این زبان از زمان‌های قدیم تاکنون چگونه بوجود آمده و رشد کرده است. زبان ژاپنی به دلیل سیستم نوشتاری مبتنی بر کاراکتر، یکی از دشوارترین زبان‌های جهان است. با این حال، از نظر کاربرد، پس از زبان انگلیسی و ماندارین در رتبه سوم را دارد. این بدان معناست که در آینده افراد بیشتری به یادگیری و صحبت به زبان ژاپنی خواهند پرداخت. برای داشتن دانش کافی در زمینه یادگیری یک زبان، در ادامه به بررسی تاریخچه زبان ژاپنی می‌پردازیم تا یادگیری آن برایتان آسان‌تر شود.

تاریخ زبان ژاپنی به شش دوره تقسیم می‌شود:

ژاپنی‌های قبل از تاریخ، ژاپنی‌های قدیمی، ژاپنی‌های میانه اولیه، ژاپنی‌های میانه ثانویه، ژاپنی‌های مدرن اولیه و ژاپنی‌های مدرن ثانویه.

‏ژاپنی دسته‌ای از گروه زبان‎های ژاپنی است ‏که زبان‌های ریوکیویی را در بر گرفته ‏و در جزایر ریوکیو برای صحبت کردن از آن استفاده می‌شود؛ ‏اما می‌توان گفت که تاریخ اولیه‌ی این زبان ‏و ارتباط آن با زبان‌های دیگر مشخص نیست.

گروهی عقیده دارند که زبان‌های ژاپنی و کره‌ای ‏ریشه‌های یکسانی دارند. عده‌ای دیگر بر این عقیده‌اند که این دو زبان، ‏زیرمجموعه‌ی گروه بزرگتری از زبان‌ها بوده ‏که به زبان آلتایی معروفند و زبان‌های ترکی، ‏زبان‌های مغولی و زبان تونگوزی را در بر می‌گیرند، ‏اما نظریه‌ی مربوط به گروه زبان‌های آلتایی و ارتباط آن با زبان‌های ژاپنی و کره‌ای ‏بسیار مورد شُبهه قرار گرفته ‏و توسط همه مورد پذیرش قرار نگرفته است. براساس نظریه‌ای دیگر، زبان ژاپنی ‏از زبان اقوام یایویی ‏که 3000 سال پیش از شمال شرقی آسیا ‏به ژاپن مهاجرت کرده بودند ‏و زبان اقوام جومویی ‏که از قبل در ژاپن سکونت داشتند وارد شده است.

ویژگی‌ها

برخلاف بیشتر زبان‌های غربی، زبان ژاپنی دارای یک سیستم دستوری گسترده برای بیانات رسمی و مودبانه است. به طور کلی،

سه مدل اصلی زبان رسمی در زبان گفتاری ژاپنی وجود دارد:

شکل ساده (“kudaketa”)، فرم رسمی ساده (“teinei”) و فرم رسمی پیشرفته (“keigo”).

استفاده از هر فرم بستگی به سطوح مختلف طبقه‌ی اجتماعی دارد. وضعیت اجتماعی توسط عوامل مختلفی از جمله شغل، سن، تجربه یا وضعیت روانشناختی تعیین می‌شود. انتظار می‌رود شخصی که در طبقه‌ی اجتماعی پایین‌تری قرار دارد، از گفتاری مودبانه استفاده کند، در حالی که فرد دیگر ممکن است از فرم ساده‌تری استفاده کند. اصولاً وقتی غریبه‌ها با یکدیگر صحبت می‌کنند از فرم مودبانه زبان استفاده خواهند کرد. کودکان ژاپنی به ندرت تا زمان نوجوانی از گفتار مودبانه استفاده می‌کنند و در طول رشد کم‌کم یاد می‌گیرند که بالغانه‌تر صحبت کنند.

از ویژگی‌های دیگر زبان ژاپنی می‌توان به این مورد اشاره کرد که اغلب کلمات در زبان ژاپنی به دو مدل ژاپنی و چینی تلفظ می‌شوند و هر کدام از این دو نوع، به‌صورت متفاوتی تلفظ می‌شوند. به همین خاطر، یادگیری زبان ژاپنی، می‌تواند به‌نوعی یادگیری لغات دو زبان جداگانه به‌طور همزمان باشد.

سیستم نوشتاری چینی به ژاپن باستان معرفی شد، سیستم نوشتاری چینی برای اولین بار در قرن پنجم به ژاپن وارد شد که به اعتقاد عده‌ای این شروع سواد خواندن و نوشتن زبان ژاپنی است. امپراطورهای ژاپن در آن زمان دانشمندان مشهور چینی را به ژاپن دعوت می‌کردند تا سیستم نوشتاری چینی را از آنها یاد بگیرند.

چهار نوع سیستم نوشتاری در زبان ژاپنی کاربرد دارد:

کانجی (kanji)، هیراگانا (Hiragana)، کاتاکانا (katakana) و رمانجی (Romanji).

سبک کانجی مبتنی‎بر طراحی مدل نوشتاری چینی بوده و بیش از 2000 نشانه یا نماد دارد. مدل کانجی در قرن ششم پس از میلاد، از چین به سبک نوشتاری ژاپن وارد شد. به‌تازگی هم مدل نوشتاری رومانجی از گذشته کاربرد بیشتری داشته و زبان ژاپنی را به زبان‌های رومی نزدیک کرده و حروف باستانی ژاپنی را آسان‌تر نموده است.

سیستم هیراگانا به‌عنوان یک سبک هجادار، از باسابقه‌ترین سبک‌های نوشتاری در ژاپن محسوب می‌شود. این مدل نوشتاری برای کلمات ساده، صرف افعال، حروف عطف و کتاب‌های درسی کودکان در اولین مراحل آموزش خواندن و نوشتن کاربرد دارد. سبک نوشتاری کاتاکانا در نوشتن کلمات خارجی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

سیستم نوشتاری ژاپنی در آموزش به این صورت است که دانش‌آموزان ژاپنی، یادگیری کانجی را از سال اول ابتدایی شروع می‌کنند. یک دستورالعمل ایجاد شده توسط وزارت آموزش و پرورش ژاپن‌، لیستی از Kyoiku Kanji (“کانجی آموزش”) را ارائه می‌کند که مشخص کننده 1006 شخصیت کانجی ساده است که کودک باید در پایان کلاس ششم یاد بگیرد. کودکان به مطالعه 1130 شخصیت کانجی در دبیرستان و در طول دوره متوسطه ادامه می‌دهند که در مجموع 2 هزار و 136 شخصیت جویو کانجی (Joyo Kanji) (“کانجی با استفاده‌ی معمول”) را پوشش می‌دهد.

واژگان زبان ژاپنی

زبان اصلی ژاپن اصطلاحاً یاماتو کوتوبا (Yamato Kotoba) (یا “کلمات Yamato”) بود. غیر از یاماتو کوتوبا، زبان معاصر ژاپنی از تعدادی کلمه تشکیل شده که یا از چینی وام گرفته شده و یا از ریشه چینی ساخته شده‌اند. این کلمات که به کانگو (Kango) معروف هستند، از قرن پنجم به بعد، از طریق تماس فرهنگ چینی با زبان ژاپنی ترکیب شده‌اند.

طبق فرهنگ لغت زبان ژاپنی، 49 درصد واژگان ژاپن از کانگو، 30 درصد از یاماتو کوتوتا و 16 درصد دیگر از زبان غربی و آمیخته‌ای از چندین زبان نشأت گرفته‌اند.

کلمات ژاپنی با ریشه‌های مختلف، کاربردهای متنوعی دارند. کانجی به‌طور معمول برای کلمات رسمی یا آکادمیک استفاده می‌شود، درحالی‌که یاماتو کوتوتا بیشتر در مکالمات روزانه کاربرد دارند.

می‌توان همه‌ی اسامیِ موجود در زبان ژاپنی را مودبانه و رسمی ساخت. بیشتر اسامی در زبان ژاپنی ممکن است با اضافه کردن o- یا go- به عنوان پیشوند، مودبانه شوند.

o- برای کلمات یاماتو کوتوبا استفاده شده، درحالی‌که go- به کلمات کانگو چسبانده می‌شود. در برخی موارد، پیشوند به بخش ثابتی از کلمه تبدیل می‌شود که حتی در گفتارهای منظم نیز دیده می‌شود.

به‌عنوان مثال، کلمه tomodachi به معنای “دوست”، هنگام برخورد با یکی از دوستانی که مقام بالاتری دارد، تبدیل به o-tomodachi می‌شود. یا مثلا یک گوینده مودب، ممکن است گاهی اوقات برای نشان دادن ادب، از ” mizu ” به o-mizu تبدیل کند.

بیشتر مردم ژاپن در موقعیت‌های ناآشنا و زمانی که افراد را نمی‌شناسند، جانب ادب را رعایت می‌کنند و گفتاری مودبانه دارند. یعنی آنها در برخوردهای اول با یکدیگر از فرم‌های مودبانه استفاده نموده و وقتی رابطه صمیمی‌تر شد، دیگر از آنها استفاده نمی‌کنند. این مسئله صرف نظر از سن، طبقه اجتماعی و جنسیت رخ می‌دهد.

الفبای زبان ژاپنی

مدل نوشتار در زبان ژاپنی، با آنچه که ما در زبان فارسی و انگلیسی و سایر زبان‌های مشابه داریم فرق می‌کند. اگر برای شما سوال شده که زبان ژاپنی چند حرف الفبا دارد، باید بگوییم که جواب به این سوال، کمی پیچیده است. زبان ژاپنی فاقد الفبا بوده و به جای آن از سیلاب‌های مختلفی تشکیل شده است. به دلیل نداشتن همین الفباست که آموزش زبان ژاپنی را از سخت‌ترین قسمت‌های مربوط به این زبان می‌دانند. شما برای خواندن یک مطلب معمولی در زبان ژاپنی، باید حدود 2000 کاراکتر را یاد بگیرید.

گویش‌ها

‏ گویش‌های مختلفی در زبان ژاپنی وجود دارد اما ‏گویش معیار مورد استفادره در این زبان، گویش توکیویی است. گویش‌های مختلف در ژاپن، براساس موقعیت‌های جغرافیایی باهم فرق دارند.

گویش‌های جدید نسبت به گویش‌های کهن ‏به ژاپنی معیار نزدیکترند، ‏البته هنوز هم عده‌ایی در صحبت از گویش‌های قدیمی استفاده می‌کند، به ویژه افراد مسن و بی سواد ‏و کسانی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند. در واقع بیشتر مردم به یکی از ‏گویش‌های نزدیک به ژاپنی رسمی صحبت می‌کنند، ‏اما مواردی از گویش‌های قدیمی در آنها به چشم می‌خورد، ‏در موقعیت‌های مودبانه‌تر و با رسمیت بیشتر و ملاقات با غریبه‌ها، ‏مردم کمتر از گویش‌های محلی استفاده می‌کنند.